Στο πλαίσιο IS-LM έχουμε μέχρι στιγμής υποθέσει ότι υπάρχει μόνο ένα ονομαστικό επιτόκιο που καθορίζεται από τις πράξεις ανοικτής αγοράς της κεντρικής τράπεζας.
Μετά την επέκτασή μας στην ανάλυση των χρηματοπιστωτικών αγορών, μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ δύο τουλάχιστον επιτοκίων, του ασφαλούς επιτοκίου, που καθορίζεται από την κεντρική τράπεζα και του επισφαλούς επιτοκίου, που αντιμετωπίζουν οι ιδιώτες δανειολήπτες. Η διαφορά τους σχετίζεται με το ασφάλιστρο κινδύνου.
Το ασφάλιστρο κινδύνου περιλαμβάνει το σύνολο των παραγόντων που συζητήσαμε στην ανάλυση των χρηματοπιστωτικών αγορών. Μπορεί να είναι υψηλό ή χαμηλό, ανάλογα με τις αντιλήψεις των δανειστών και των χρηματοπιστωτικών ενδιάμεσων αναφορικά με την πιθανότητα αδυναμίας πληρωμής από τους δανειολήπτες ή λόγω του βαθμού αποστροφής στον κίνδυνο των δανειστών και των χρηματοπιστωτικών ενδιαμέσων ή λόγω μια χρηματοπιστωτικής κρίσης η οποία οδηγεί σε απομόχλευση εκ μέρους των χρηματοπιστωτικών ενδιαμέσων.
Προφανώς οι επενδύσεις εξαρτώνται από το επισφαλές επιτόκιο, καθώς αυτό αντιμετωπίζουν οι ιδιώτες επενδυτές. Κατά συνέπεια, μία αύξηση του ασφάλιστρου κινδύνου, λόγω της εκδήλωσης μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης οδηγεί σε μείωση της συνολικής ζήτησης για δεδομένα ασφαλή επιτόκια και μετακινεί την καμπύλη IS προς τα αριστερά.
Αυτό, με δεδομένη νομισματική πολιτική (θέση της καμπύλης LM) οδηγεί σε οικονομική ύφεση και μείωση των ονομαστικών και πραγματικών επιτοκίων. Η οικονομική ύφεση, με δεδομένες πληθωριστικές προσδοκίες, οδηγεί και σε μείωση του πληθωρισμού μέσω της καμπύλης Phillips (PC) κάτω από τον στόχο της κεντρικής τράπεζας για τον πληθωρισμό.
Ωστόσο, με δεδομένη τη νομισματική πολιτική, η οικονομική ύφεση δεν αποτρέπεται. Απαιτείται μεταβολή της νομισματικής πολιτικής, με τη μορφή περαιτέρω του κανονικού μείωσης των επιτοκίων, ώστε να αυξηθούν οι επενδύσεις και η αυξημένη συνολική ζήτηση να επαναφέρει το πραγματικό ΑΕΠ στο φυσικό του επίπεδο και τον πληθωρισμό στο στόχο της κεντρικής τράπεζας.
Αν η κεντρική τράπεζα αντιδράσει άμεσα, τότε η ύφεση μπορεί να αποφευχθεί. Ωστόσο, στην πράξη, απαιτείται κάποιος χρόνος πριν διαπιστωθεί η εκδήλωση μιας χρηματοπιστωτικής διαταραχής, πριν αυτή επηρεάσει τη συνολική ζήτηση, πριν μπορέσει να αντιδράσει η κεντρική τράπεζα μειώνοντας τα επιτόκιά της και πριν η μείωση των επιτοκίων επαναφέρει σε υψηλότερα επίπεδα τη συνολική ζήτηση και το πραγματικό προϊόν και την απασχόληση.
Οι χρονικές αυτές υστερήσεις, καθώς και οι αβεβαιότητες αναφορικά με το ποιο είναι το φυσικό επίπεδο του πραγματικού προϊόντος και της απασχόλησης περιορίζουν την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής.
Ένας ακόμη λόγος που περιορίζει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής είναι η αδυναμία μείωσης του ονομαστικού επιτοκίου κάτω από το μηδέν. Αν η βέλτιστη αντίδραση της νομισματικής πολιτικής συνεπάγεται τη μείωση των ονομαστικών επιτοκίων κάτω από το μηδέν, αυτό ίσως δεν είναι εφικτό. Στην περίπτωση μηδενικών ονομαστικών επιτοκίων οι χρηματοπιστωτικοί οργαμισμοί και οι επενδυτές θα προτιμούν να διακρατούν χρήμα αντί για ασφαλή βραχυπρόθεσμα χρεώγραφα, όπως τα κρατικά ομόλογα. Κατά συνέπεια, η πτώση των επιτοκίων κάτω από το μηδέν δεν είναι εφικτή παρά μόνο για πολύ μικρές περιόδους.
Μία επιλογή στην περίπτωση που μία οικονομία έχει φθάσει στο κατώτατο μηδενικό επίπεδο των ονομαστικών επιτοκίω, χωρίς να έχει επανέλθει στο φυσικό επίπεδο της παραγωγής και της απασχόλησης, είναι η λεγόμενη μη συμβατική νομισματική πολιτική. Αυτή συνεπάγεται πολιτικές ανοικτής αγοράς όχι μόνο για ασφαλή βραχυχρόνια χρεώγραφα, αλλά και για πιο επισφαλή μακροχρόνια χρεώγραφα (ποσοτική χαλάρωση). Οι πολιτικές αυτές οδηγούν σε μείωση του ασφαλίστρου κινδύνου και αύξηση των επενδύσεων και της συνολικής ζήτησης. Κάτι τέτοιο συντελεί στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ και της απασχόλησης προς το φυσικό τους επίπεδο.
Μία άλλη επιλογή είναι μία δημοσιονομική επέκταση η οποία μπορεί να συμβάλλει και αυτή στην αύξηση του ΑΕΠ και της απασχόλησης προς το φυσικό τους επίπεδο.
Σύνδεσμος στις Διαφάνειες της Διάλεξης
Διδακτικά Συγγράμματα
Αλογοσκούφης Κεφ. 10
Mankiw Κεφ. 15
Blanchard Κεφ. 9
Μακροοικονομικη Θεωρια 